Taki mamy klimat – co dla biznesu znaczą obecne zmiany na dzisiejszym rynku energetycznym?

Przez ostatnie 22 lata energetyka krajowa się „rozwijała”. Gdy w 1997 roku powstało prawo energetycznej miało jedynie 13 stron, w 2019 roku ta sama ustawa ma 235 strony, do tego liczne dokumenty prawne, w tym ponad 20 funkcjonujących rozporządzeń oraz aktów wykonawczych. W sumie kilka tysięcy stron dokumentów wraz z komentarzami. Jeśli ktoś uważa że to i tak za dużo aby poruszać się po rynku energetycznym, 28 grudnia 2018 roku Ministerstwo Energii opublikowało ustawę o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw – potocznie nazywana „ustawą prądową”. Wielu ekspertów energetycznych twierdzi, że ustawa prądowa wraz z jej nowelizacjami cofnęła krajową energetykę do czasu sprzed liberalizacji rynku w 2007 roku, gdzie większość firm i gospodarstw domowych nie mogła decydować o zakupie energii elektrycznej od dowolnego sprzedawcy. Teraz takie ograniczenie dotyczy cen energii na 2019 rok.

Aby sprawniej poruszać się po rynku energetycznym firmy, w tym te z sektora nieruchomości komercyjnych, często decydują się na wsparcie doradcy energetycznego. Jeśli doradca będzie znał się na swojej pracy, w tym posiadał wiedzę o rynku Real Estate, najpierw przeanalizuje sytuację danej firmy i doradzi jakie kroki są możliwe do wprowadzenia, lub pogratuluje jeśli wszystko jest na swoim miejscu. Poniżej przedstawiamy podstawowe zagadnienia tego rynku oraz możliwości sprostania oligopolistycznej energetyce krajowej.

Produkcja

Mówi się że w biznesie ważne są trzy rzeczy: lokalizacja, lokalizacja, i … lokalizacja. Wie to również każdy kto prowadzi biznes w nieruchomościach komercyjnych jak galerie handlowe, parki handlowe czy biurowce. W polskiej energetyce lokalizacja ma również ogromne znaczenie – geograficzne położenie naszego kraju jest bardzo powiązane z zasobami z których korzystamy przy produkcji energii. Węgiel? Gaz? Odnawialne źródła energii? Chociaż produkcja energii w Polsce jest oparta głównie na węglu, to na przestrzeni lat 1990 – 2018 udział węgla w produkcji spadł z 98% do 82%. Dobrą informacją jest również, że udział produkcji z odnawialnych źródeł energii wyniósł w 2018 roku ponad 10%, a wszystko wskazuje że tempo zmian na najbliższe lata będzie po stronie OZE. Jednym z miejsc wykorzystywanych do produkcji energii są tereny w wokół obiektów komercyjnych, oraz powierzchnie parkingów i dachów. Będąc właścicielem obiektu komercyjnego ma się wiele możliwości aby korzystać z własnej produkcji energii. Jedną z najczęściej stosowanych jest montaż paneli fotowoltaicznych. W dzisiejszych czasach instalacje te są o wiele lżejsze niż kiedyś co umożliwia ich wdrożenia na już istniejących obiektach.

Firmy coraz częściej decydują się na zakup i montaż własnych źródeł wytwarzania energii. Budynki komercyjne, które chcą skorzystać z certyfikacji BREEM i LEED, czy też te, które są świadome oszczędności z własnej produkcji coraz częściej patrzą na instalację nie tylko poprzez niezależność energetyczną ale również poprzez pryzmat inwestycji w obiekt. W wielu krajach Europy zachodniej instalacja OZE przyciąga dodatkowych inwestorów i jest często swojego rodzaju magnesem, z drugiej strony przyczynia się do ochrony środowiska oraz poprawy jakości życia.

Analiza finansowa instalacji o mocy 50 kWp na dachu obiektu komercyjnego przekłada się na zwrot w około 9,5 roku – patrząc na rosnące ceny energii okres ten może się jeszcze skrócić. Łącząc inwestycję w instalację wraz z umową na sprzedaż energii elektrycznej uzyskuje się dodatkową płynność finansową, na przykład w postaci sfinansowania inwestycji przez przedsiębiorstwo energetycze.

Polska przeżywa obecnie boom na rynku instalacji fotowoltaicznych (PV). Na koniec 2018 roku łączna moc zainstalowanych instalacji PV w Polsce osiągnęła prawie 0,5 GW, z czego większość to moc zainstalowana w mikroinstalacjach (instalacjach poniżej 50kWp ”kilowatopików”, czyli wskaźnika mocy szczytowej przy optymalnych warunkach pogodowych). W połowie 2019 roku jest już pewne, że potencjał fotowoltaiki  przekroczy 1 GW. Mikroinstalacje są budowane przeważnie przez osoby prywatne oraz w małych i średnich firmach. Na koniec 2019 roku prognozuje się że do sieci elektroenergetycznej będzie podłączonych ok. 50 tysięcy nowych mikroinstalacji PV (aktualna ilość podwoi się).

Zużycie będzie rosnąć

Czy sposobem na bezpieczeństwo energetyczne jest własna produkcja energii? Czy są możliwości  aby zapewnić bezpieczny i „tani” prąd? Czy tzw. „ustawa prądowa” będzie motorem napędowym do samodzielności energetycznej? Czy na prądzie można zarobić?

W 2018 roku krajowe zużycie energii pierwszy raz przekroczyło granicę 170 TWh. Większość ekspertów, w tym specjaliści z Polskich Sieci Elektroenergetycznych, przewiduje dalszy wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną, a dane z ostatnich 20 lat pokazują, że krajowe zużycie energii zmieniło się o 123%. We wtorek 25 czerwca rząd przyjął projekt nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii. Nowelizowana ustawa otwiera wiele nowych możliwości m.in. rozszerzając definicję PROSUMENTA o przedsiębiorstwa. Oznacza to w dużym skrócie, że firmy zainteresowane produkcją energii na potrzeby własne będą miały ułatwione procedury –i – za takie firmy na pewno można uznać firmy z rynku Real Estate.

Popyt na własny prąd wynika przede wszystkim z faktu, że koszty energii elektrycznej rosną i będą rosły. Według prognozy Instytutu Energii Odnawialnej koszt wytwarzania energii elektrycznej do 2020 roku wzrośnie o niemal 50% w porównaniu do 2018 roku, a analitycy Credit Agricole przewidują, że ceny hurtowe wzrosną na początku 2020 roku o co najmniej 40% w stosunku do tego co firmy płaciły rok wcześniej. Jaki jest dobry moment na zakup energii? My rekomenduje zakup energii po analizie wewnętrznych potrzeb, bez zbędnej zwłoki. Należy zastanowić się nawet nad zakupem na dwa lub trzy lata do przodu. Analizując ostatnie trzy miesiące, energia na 2020 roku wzrosła o 4,1%, na 2021 o 6,1%, na 2022 o 2,9%.

„Ustawa prądowa”

Rosnące koszty wytworzenia energii, w tym m.in. wyższe koszty emisji CO₂ z węgla, wyższe potrzeby krajowego zużycia energii, „popchnęły” w 2018 roku ceny energii elektrycznej do historycznie najwyższych cen na Towarowej Giełdzie Energii, przekraczając granicę 320 zł/MWh czarnej energii (cena przed nałożeniem danin w postaci podatku akcyzowego oraz praw majątkowych). Wprowadzona ustawa prądowa, jej nowelizacje, oraz rozporządzenie (na dzień pisania artykułu rozporządzenie nie zostało jeszcze opublikowane) mają na celu utrzymanie w 2019 roku cen energii dla odbiorcy końcowego, (m.in. gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, szpitale,  samorządy), na poziomie cen z dnia 30 czerwca 2018 roku. Ostatnia nowelizacja z czerwca 2019 roku rozwiewa większość wątpliwości jakich odbiorców dotyczy ustawa prądowa, oraz jakie procedury jakie grupy odbiorców mają poczynić. Kolejne nowelizacje, krótki czas na wdrożenie, powodują niekiedy zamieszanie wśród odbiorców jakie ostatecznie mają obowiązki i przywileje. Do tego dochodzi bieżące prowadzenie działalności.

Pomimo iż ustawa prądowa ma na celu utrzymanie cen w 2019 roku z 30 czerwca 2018 roku, to jeśli dany obiorca nie spełni szeregu obowiązków, może się okazać że ustawa prądowa go nie obejmie. Jednym z obowiązków odbiorcy końcowego jest dostarczenie do przedsiębiorstwa energetycznego oświadczenia. Podmioty uprawnione do zamrożenia stawek muszą złożyć w tej sprawie oświadczenie do 27 lipca. Innym obowiązkiem również po stronie odbiorcy, jest dostarczenie do przedsiębiorstwa energetycznego faktury lub duplikatu faktury obejmującej swym rozliczeniem dzień 30.06.2018 roku. Zachęcamy odbiorców końcowych do dokładnego zapoznania się ze wszystkimi obowiązkami oraz prawami jakie im przysługują, w tym terminami na realizację.

Przedsiębiorstwa energetyczne również mają obowiązki i terminy ich wywiązania się. Gdy obiorca zwróci się o duplikat faktury, przedsiębiorstwo energetyczne ma 3 dni na wydanie takiego dokumentu. Ważne. Duplikat faktury powinien zawierać słowo „duplikat” i datę wystawienia.

Analizując rynek nieruchomości komercyjnych, ustawa prądowa może przynieść nieoczekiwany i dość bolesny obowiązek po stronie zarządców i właścicieli, jak również samych odbiorców. Rozliczenia za media są zwyczajowo dokonywane do końca miesiąca n+1 za miesiąc n. Strony w rozliczeniach stosują najczęściej mechanizm opłaty tzw. service charge, a ich wysokość jest znana stronom na koniec danego roku. Jeśli więc inwestor będzie uprawniony do otrzymania korekt za pierwsze półrocze 2019 roku (oraz (potencjalnie?) za drugie półrocze) będzie zobowiązany umowami najmu dokonać odpowiednich rozliczeń ze swoimi najemcami. Należałoby sprawdzić zapisy umów najmu, być może rozliczenie można dokonać przy najbliższych płatnościach.

Ustawa prądowa choć budzi wiele kontrowersji zarówno po stronie odbiorcy jak i przedsiębiorstwa energetycznego, jest swojego rodzaju ostoją dla rynku. Jest wiele pozytywnych aspektów jej wprowadzenia na ten rok, chociażby że w miejscu gdzie mieszkamy rachunki za prąd po stronie sprzedażowej nie zwiększyły się. W relacji biznesowej spotyka się jednak bardzo skrajne sytuacje – często zdarza się że odbiorca nie ma miejsca, w którym może uzyskać chociażby podstawowe dane o swoim rozliczeniu. Z drugiej strony są klienci którzy wybierając firmę energetyczną nie kierowali się jednym kryterium, ale patrzyli również na relacje biznesowe, na dedykowanego doradcę, na cykliczne wsparcie. W momencie gdy najemca w obiekcie komercyjnym zwraca się do właściciela nieruchomości z pytaniami o ustawę prądową, dobra relacja ze swoim sprzedawcą energii jest doceniana.

Przyszłość – w jakim kierunku patrzeć

Czy prąd musi kojarzyć się tylko z fakturą kosztową? Czy są możliwości aby wybierając rozwiązania energetyczne mieć pewność dostaw, bezpieczeństwo rozwiązań, stabilizację lub doradztwo energetyczne? Gdyby przedsiębiorstwa energetyczne  i odbiorcy końcowi byli w relacji parter-partner mogliby wprowadzać rozwiązania dedykowane dla każdego odbiorcy przy spełnieniu wymagań rynkowych. Wybierając relacje partner-partner wszystkie strony mają korzyści długoterminowe.